Woordenlijst

Tijdens de raadsvergaderingen en in politieke artikels worden vaak woorden gebruikt, waarvan het niet altijd duidelijk is wat ermee wordt bedoeld. Hiervoor is deze verklarende woordenlijst samengesteld.

Agendacommissie: ook wel raadsagendacommissie. Deze stelt de voorlopige agenda voor de raadsvergadering vast en evalueert de vergadering.

Ambtelijke ondersteuning: indien een raadslid hulp nodig heeft om zijn / haar werk goed te doen, kan een raadslid informatieve vragen stellen aan ambtenaren die het college ondersteunen.

Amendement: een amendement wordt ingediend als een tekstwijzing aangebracht moet worden in het raadsvoorstel waarover op dat moment wordt gesproken. In de raadsvergadering zal over het amendement worden gesproken. Aan het eind van de bespreking van een raadsvoorstel, wordt altijd gestemd (indien het raadsvoorstel niet wordt ingetrokken). Als er een amendement is ingediend, dan wordt eerst hierover gestemd. Indien het amendement is aangenomen, zal er gestemd worden op het geamendeerd raadsvoorstel (het raadsvoorstel inclusief de wijziging zoals in het amendement beschreven).

Een amendement wordt door een raadslid of fractie ingediend en is aangenomen indien er meer stemmen voor dan tegen zijn.

Artikel 45 vragen: zie schriftelijke raadsvragen.

Artikel 45 verwijst naar het betreffende artikel in het reglement van orde (RvO) van de gemeente Sittard-Geleen. Het regelement van orde is door iedere gemeente anders samengesteld. Zo zijn schriftelijke raadsvragen in het reglement van orde van de gemeente Beek opgenomen in artikel 35, voor gemeente Beekdaelen is dit artikel 32, voor gemeente Echt-Susteren is dit artikel 33 en voor gemeente Stein-Elsloo is dit artikel 42 van het reglement van orde.

Bestuur: het gemeentebestuur van de gemeente is de gemeenteraad, het college van burgemeester en wethouders en de burgemeester.

Bestuurscultuur: een combinatie van waarden, ideeën en feitelijk gedrag van zowel individuele personen als groepen die in de praktijk worden toegepast.

Burgemeester: het eerste aanspreekpunt van de gemeente. De burgemeester is voorzitter en lid van het college van burgemeester en wethouders en is voorzitter van de gemeenteraad. Als voorzitter van de gemeenteraad heeft de burgemeester geen stemrecht.

De burgemeester vormt samen met de wethouders het dagelijks bestuur. De burgemeester heeft, als eerste vertegenwoordiger van de gemeente, eigen verantwoordelijkheden zoals woordvoerder bij belangrijke kwesties, handhaving van de openbare orde en veiligheid (politie en brandweer) en heeft een zogenaamd driehoeksoverleg met de officier van justitie en de politiechef. De overheidstaken in crisisbeheersing en rampenbestrijding is ondergebracht in veiligheidsregio’s. De burgemeesters vormen samen het bestuur van de veiligheidsregio.

Voor alle taken die de burgemeester uitvoert dient verantwoording aan de gemeenteraad te worden afgelegd.

Burgerinitiatief: hierbij kunnen inwoners onder bepaalde voorwaarden een onderwerp op de politieke agenda zetten. Een burgerinitiatief gaat van de inwoners zelf uit.

Burgerlid: ook wel burgerraadsleden. Door de raad benoemd niet-raadslid dat namens een fractie deelneemt aan de beraadslaging in de Ronde.

Coalitie: een verbond van twee of meer politieke partijen. De coalitiepartijen vertegenwoordigen meestal de meerderheid van de stemmen.

Coalitieakkoord: een overeenkomst tussen de coalitiepartners waarin afspraken over het beleid zijn opgenomen die de gemeente de komende vier jaar uit gaat voeren. Op gemeentelijk niveau kunnen dit bijvoorbeeld afspraken zijn over financiën, lopende of nieuwe projecten en bepaalde (maatschappelijke) kwesties.

College van burgemeester en wethouders (B&W): ook wel college. Het college is het dagelijks bestuur van een gemeente. In de gemeentewet is vastgelegd welke bevoegdheden het college heeft.

Commissie: ook wel raadscommissie. Een commissie heeft als doel de gemeenteraad te adviseren. Elke commissie is gespecialiseerd in een aantal onderwerpen en heeft een eigen takenpakket.

Dagbericht: een dagelijks bericht van de griffie aan de gemeenteraad en het college inzake de voor de raad bestemde post en informatie.

Dagelijks bestuur: het dagelijks bestuur van een gemeente wordt gevormd door het college van burgemeester en wethouders. In de gemeentewet is vastgelegd welke bevoegdheden het college heeft.

Dualisme: een duaal stelsel wordt gezien als een methode om de politiek transparanter maken. De kritiek op niet-dualistische besluitvorming is dat bestuurders hun voorstellen vooraf onderling afstemmen, waardoor het openbaar debat in de gemeenteraad weinig betekenis heeft. Het vooraf vastleggen van een regeerakkoord door coalitiepartijen is hier een voorbeeld van.

Het dualisme is geregeld in de wet Dualisering gemeentebestuur, die vanaf 7 maart 2002 geldt. Deze wet zorgt voor een duidelijke scheiding tussen de taken en bevoegdheden van de raad en het college. De raad bepaalt vooral de grenzen waarbinnen het college het beleid ontwikkelt en uitvoert.

Eerste en tweede termijn: een debat in de gemeenteraad bestaat uit 2 termijnen. Tijdens de eerste termijn voeren de fracties het woord en het college antwoordt of reageert hierop. Tijdens de tweede termijn reageren de fracties eventueel weer op het college, waarna het college weer mag antwoorden.

Fractie: één of meer raadsleden die tot dezelfde politieke partij behoren.

Fractielid: een raadslid die een politieke partij vertegenwoordigt.

Fractievoorzitter: een raadslid die een politieke partij vertegenwoordigd en de fractie leidt. De fractievoorzitter is het belangrijkste gezicht naar de media van de partij en woordvoerder bij belangrijke debatten.

Gedragscode bestuurders: in de code goed openbaar bestuur is beschreven hoe het gemeentebestuur behoort te werken. Het is bedoeld om de professionaliteit en betrouwbaarheid van het openbaar bestuur te vergroten.

Gemeenteraad: ook wel Raad. De taken van de gemeenteraad zijn onder te verdelen in het vormen van de volksvertegenwoordiging, het stellen van kaders en het controleren van het dagelijks bestuur (het college van burgemeester en wethouders).

Gemeenteraadsvergadering: ook wel Raadsvergadering. De gemeenteraad vergadert ongeveer één keer per maand. Tijdens de vergadering worden de openstaande voorstellen, amendementen en moties behandeld. Via een meerderheid van stemmen wordt besloten wat wordt aangenomen. De aangenomen zaken worden aan het college overhandigd met de bedoeling om deze uit te voeren.

Alleen raadsleden mogen aan de gemeenteraadsvergadering deelnemen.

Gemeentesecretaris: ook wel secretaris. De eerste beleidsadviseur en ondersteuner van het college van burgemeester en wethouders en ondersteuner van de griffier.

Hamerstuk: een voorstel dat in de vergadering zonder discussie ter goedkeuring wordt aangenomen.

IBabs: iBabs is een online applicatie waarmee papierloos kan worden vergaderd. In de applicatie wordt onder andere de stukken bijgehouden waarover de gemeenteraad vergadert en beslist. Als voorbeeld: de iBabs omgeving van de gemeente Sittard-Geleen.

Initiatiefvoorstel: een voorstel voor een wijziging die voorgelegd wordt aan de gemeenteraad in een raadsvergadering. Een initiatiefvoorstel wordt door één of meerdere raadsleden gemaakt en is aangenomen indien er meer stemmen voor dan tegen zijn.

Instrumenten van de gemeenteraad: de gemeenteraad vertegenwoordigt de inwoners van de gemeente, bepaalt de kaders van het beleid en controleert de gemeentebestuurders. Om die taken zo goed mogelijk door te kunnen voeren, kunnen raadsleden gebruik maken van verschillende instrumenten zoals amendementen, moties, schriftelijke raadsvragen, mondelinge vragen, interpellatie, raadsonderzoek / raadsenquête en initiatiefvoorstel.

Interpellatie: met een interpellatie kan een raadslid inlichtingen van het college of de burgemeester vragen over een onderwerp dat niet op de agenda staat. Bij een interpellatie is ruimte voor debat. Een interpellatie gaat dus verder dan het stellen van mondelinge vragen. Interpellatie is een zwaarwegend middel en wordt meestal gebruikt bij een politiek gevoelig onderwerp.

Interruptie: een interruptie is een het onderbreken van iemand die aan het woord is.

Mandaat: de bevoegdheid om in naam van iemand anders te handelen, zonder de daarbij horende verantwoordelijkheid.

Motie: het doel van een motie is om een opdracht aan het college van burgemeesters en wethouders af te geven. Hiervoor moet de gemeenteraad een uitspraak over de ingediende motie doen.

Als de motie is ingediend over een onderwerp dat op de agenda staat, wordt eerst over het raadsvoorstel gestemd en daarna over de ingediende motie(s). Een aangenomen motie is niet bindend. Een wethouder / het college kan de motie naast zich neerleggen. De bestuurder moet zich hier dan wel tegenover de gemeenteraad voor verantwoorden.

Een motie wordt door een raadslid of fractie ingediend.

Motie van afkeuring: hiermee kan een raadslid zijn / haar afkeur over iets uitspreken. Een aangenomen motie van afkeuring heeft meestal geen directe politieke gevolgen, maar is wel een teken dat het beleid op weinig steun kan rekenen.

Motie van treurnis: een lichtere versie dan de motie van wantrouwen. Via deze motie geeft de indiener (en de personen die erop stemmen) aan, de gang van zaken of een bepaalde opstelling te betreuren.

Het aannemen van een motie van treurnis leidt niet tot het aftreden van een raadslid of wethouder.

Motie van wantrouwen: deze wordt ingediend als raadslid twijfelt over één of meerdere wethouders of tegen het hele college.

Als de motie van wantrouwen wordt aangenomen geeft een meerderheid aan het vertrouwen als ernstig beschadigd te zien. Het wordt gezien als een aansporing dat de persoon (of personen) in kwestie de functie neerlegt.

Motie vreemd aan de orde van de dag: als een onderwerp niet op de agenda voor een raadsvergadering staat, kan deze alsnog als agendapunt worden toegevoegd door een ‘motie vreemd aan de orde van de dag’ in te dienen. Meestal gaat het om een actueel onderwerp.

Oppositie: alle politieke partijen die niet tot de coalitie behoren.

Plenaire ronde: een bijeenkomst waarvoor alle raadsleden worden uitgenodigd.

Raadsgriffie: ook wel griffie. De raadsgriffie verzorgt alles wat nodig is om de vergaderingen van de gemeenteraad en raadscommissies voor te bereiden en goed te laten verlopen, inclusief de verspreiding van de daarvoor benodigde stukken. De griffie bestaat uit de (raads)griffier en de raadsadviseur.

Raadsgriffier: ook wel griffier. De griffier is het eerste aanspreekpunt van de gemeenteraad. Elke gemeenteraad moet een griffier hebben. De griffier geeft ondersteuning aan de raad en de (raads)commissies. De griffier is bij alle raadsvergaderingen aanwezig, zit naast de voorzitter, begeleidt de stemrondes, houdt in de gaten of de vergadering verloopt volgens het reglement van orde en ondertekent alle officiële stukken van de gemeenteraad. De griffier vervult daarmee de functie van secretaris tijdens de raadsvergaderingen. Hiernaast is de griffier namens de gemeenteraad vertegenwoordiger, belangenbehartiger en gesprekspartner in de driehoek met burgemeester en gemeentesecretaris. De griffier ondersteunt de gemeenteraad en gemeenteraadsleden.

Raadslid: ook wel gemeenteraadslid. Een gekozen volksvertegenwoordiger en lid van de gemeenteraad. Alle raadsleden samen vormen de gemeenteraad. Gemeenteraadsleden kunnen worden ondersteund door burgerleden.

Raadsonderzoek / raadsenquête: ook wel recht van onderzoek. Een (vaak diepgravend) onderzoek naar een kwestie, meestal politiek gevoelig. Omdat een raadsonderzoek / raadsenquête een zware politieke lading heeft, wordt het instrument alleen uitgevoerd als een meerderheid van de gemeenteraad ermee eens is om het in te zetten.

Raadsvoorstel: een voorstel voor een wijziging die voorgelegd wordt aan de gemeenteraad in een raadsvergadering. Een raadsvoorstel wordt door het college ingediend en is aangenomen indien er meer stemmen voor dan tegen zijn.

Reglement van orde gemeenteraad: een document waarin de gemeenteraad de vergaderorde heeft geregeld. De gemeenteraad stelt een eigen reglement van orde vast binnen de kaders van de wetgeving.

Rekenkamer: de gemeentelijke rekenkamer doet onderzoek naar doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het gemeentelijk beleid. Een gemeentelijke rekenkamer(functie) kan bestaan uit enkele raadsleden, externe leden of een combinatie van beide, die benoemd worden door de gemeenteraad.

Rekenkamercommissie: de rekenkamercommissie onderzoekt onafhankelijk of het lokaal bestuur de afgesproken doelen realiseert, of er volgens de regels wordt gehandeld en of er niet teveel geld wordt uitgegeven.

Rondevergadering: in Rondevergaderingen, kort Ronden, worden voorstellen besproken en voorbereid voordat deze in de raadsvergadering aan de orde komen. In een Ronde kan men daarom eerst kennis nemen van het onderwerp waarover in de raadsvergadering wordt gesproken, maar kan een voorstel ook worden bijgesteld of komt deze volledig te vervallen.

Schriftelijke raadsvragen: raadsleden kunnen schriftelijke raadsvragen stellen aan het college van burgemeester en wethouders. Deze vragen dienen binnen vier weken beantwoord te worden. Na de beantwoording van het college worden de schriftelijke raadsvragen geagendeerd voor de eerstvolgende raadsvergadering. De indiener van de vragen, maar ook andere raadsleden kunnen dan eventueel nog aanvullende vragen over dit onderwerp stellen aan het college.

Spreekrecht: iedere inwoner van de gemeente kan iets zeggen tijdens een Ronde of Raadsvergadering, mits dit vooraf met de voorzitter is besproken.

Stemmen: de raad stemt meestal door het opsteken van de hand. Een andere manier van stemmen is hoofdelijk stemmen. In deze situatie leest de griffier alle namen van de aanwezige raadsleden op. Ieder raadslid moet na het noemen van zijn / haar naam melden of hij / zij vóór of tegen is.

Stemverklaring: korte verklaring van een raadslid voorafgaand aan de stemming.

Verordening: in een verordening staan regels die voor de inwoners van de gemeente gelden.

Wethouder: onderdeel van het college van burgemeester en wethouders. Wethouders in de gemeente zijn vergelijkbaar met de met ministers in het kabinet: ze gaan over een specifiek onderwerp (takenpakket / portefeuille) en zijn verbonden aan een politieke partij.

Wethouders worden door de gemeenteraad gekozen op basis van een zogenoemde vertrouwensvotum. Als een meerderheid van de gemeenteraad het vertrouwen in de wethouder verliest, wordt de wethouder door de gemeenteraad ontslagen.