Voor de gemeenteraadsverkiezingen van de gemeente Sittard-Geleen voor 2022 wordt gebruik gemaakt van Kieskompas. Via diverse stellingen wordt uiteindelijk een politieke partij wordt getoond die het dichtst bij je zou moeten staan. Maar hoe komt zo’n vragenlijst tot stand en hoe toetst Kieskompas de stellingen? Platform 046 ging in gesprek met Jeroen van Lindert, projectmanager en onderzoeker bij Kieskompas.
Totstandkoming Kieskompas
“Aan de uiteindelijke Kieskompas gaat een hoop werk vooraf”, geeft Jeroen van Lindert aan. “Aan de deelnemende politieke partijen wordt gevraagd welke 10 punten voor hen belangrijk zijn. Vervolgens wordt in twee gezamenlijke bijeenkomsten met de politieke partijen het aantal stellingen teruggebracht tot een 30-tal die in het Kieskompas worden opgenomen.”
Uit een kleine analyse van de Kieskompas bleek dat de politieke groepering gob (35%) en de Stadspartij (32%) het vaakst het antwoord ‘neutraal’ op een vraag of stelling gaven. Slechts op zo’n 6,5% van de stellingen werden met een uitgesproken mening gereageerd. Jeroen van Lindert: “Alle stellingen zijn voorgelegd aan de politieke partijen. We vragen de partijen dan om een positie te kiezen én een bron aan te geven die deze positie laat zien. Het Kieskompas-team checkt alle posities en bronnen van de partijen. Bij discrepanties nemen we contact op. Een belangrijke bron is natuurlijk het verkiezingsprogramma, maar dit kunnen ook andere partijbronnen zijn. Voor Kieskompas is het belangrijk dat gebruikers van de Kieskompas met één klik deze bron online kunnen raadplegen (dit kunt u vinden onder ‘wat vinden de partijen’) en zo zien waarop deze positie is gebaseerd. Uiteraard zijn sommige partijen -en hun kiezers- uitgesprokener over onderwerpen dan anderen.”
Positie van de politieke partij
Als alle stellingen van de Kieskompas met het antwoord ‘neutraal’ worden ingevuld, valt niet alleen op dat bepaalde partijen meer in het midden staan door neutralere antwoorden, maar is vooral te zien dat de politieke partijen in 2022 deels naar rechts zijn opgeschoven ten opzichte van 2018. Dit komt niet overeen met het artikel van Trouw uit februari 2021 waarin stond dat de politieke partijen massaal naar links schoven bij de landelijke verkiezingen.
“Voor een deel komt dit door de actie die een partij wilt ondernemen om een bepaald doel te bereiken”, zegt Jeroen van Lindert. “De eerste deel van een vraag gaat vaak uit naar en doel waar vrijwel iedereen voor of tegen is. Het tweede deel geeft vaak aan wat je als politieke partij bereid bent om te doen of laten om het doel te bereiken, bijvoorbeeld de verhoging van de onroerendezaakbelasting (OZB) of een bezuiniging. Het antwoord heeft invloed hoe links of rechts of hoe progressief of conservatief de politieke partij scoort.”
Conclusie
Onze conclusie is dat de Kieskompas als een goede leidraad kan worden gebruikt om te polsen welke politieke partij het dichtst bij je staat. Het is een goede manier om te toetsen of je nog altijd aansluiting vindt bij een bepaalde partij en om de zwevende kiezer te helpen in het maken van een keuze.
Wel concluderen we dat het belangrijk is om voorbij het ‘plaatje’ te kijken en op Kieskompas bij de resultaten te verdiepen in de items onder ‘wat vinden de partijen’.
Zie ook
In de gemeenteraadsverkiezingen reeks van Platform 046 werden middels een paar vragen de standpunten van de politieke partijen over een beperkt aantal onderwerpen gepolst. Deze zijn hier te vinden:
- Voorzieningen van (wijk)centra
- Huisvesting en woningbouw
- Milieu en verduurzaming
- Gemeentelijke bestuurscultuur
- Terug- en vooruitkijken
Kijk ook eens naar de enquête van Platform 046 over de gemeenteraadsverkiezingen (9 vragen, invultijd: 2 minuten).
Wanneer je als politieke partij meer dan enkele keren ‘neutraal’ invult vind ik dit de kiezers voor de gek houden. Zo de wind waait, waait mijn jasje.
Politiek is het maken van keuzes.
De beoordelaars van de vragen schalen die ‘links’ of ‘rechts’ in maar gaan daarbij totaal voorbij aan wat er daadwerkelijk speelt.
Bijvoorbeeld bij de vraag ‘Moeten er windmolens komen in Sittard-Geleen?’
Die kun je bekijken vanuit (minimaal) vier gezichtspunten:
a) energie/milieu –> meer duurzame energie ==> ‘Eens’ = ‘links’; ‘Oneens’ = ‘rechts’
b) leefbaarheid –> meer rekening houden met maatschappelijke zaken ==> ‘eens’ = ‘links’; ‘oneens’ = ‘rechts’
c) bestuurscultuur –> draagvlak onder degenen die er last van hebben ==> ‘eens’ = ‘links’; ‘oneens’ = ‘rechts’
d) ruimtelijke ordening –> genoeg ruimte voor plaatsing zonder hinder ==> ‘oneens’ =’links’; ‘eens’ = ‘rechts’
Kieskompas koos voor benadering a) terwijl SPA de andere aspecten veel belangrijker vindt omdat zij voor het wel en wee van onze inwoners gaat. Daardoor lijkt Kieskompas ‘het staan voor de belangen van onze inwoners’ als ‘rechts’ te beschouwen. Mij lijkt dit eerder ‘links’ dan ‘rechts’.
Dit is echt niet de enige keer dat dit verschijnsel optreedt bij de gestelde vragen.
Aan de stellingnames van de partijen (behalve van de ‘neutrale’ partijen) hebben de kiezers iets, aan de positie echter niets (NB dat geldt ook voor de positie van enkele andere partijen neem ik aan).